Symbole narodowe Francji
Tłumaczenie na polski artykułów ze strony internetowej kancelarii Prezydenta Republiki Francuskiej (www.elysee.fr) dotyczących symboli narodowych Francji.
„Marsylianka”, która była z początku pieśnią sławiącą rewolucję i hymnem wolności, stała się stopniowo hymnem państwowym. Obecnie towarzyszy większości wydarzeń państwowych.
Nieco historii...
W 1792 roku, po tym jak Francja wypowiedziała wojnę królowi Austrii, pewien francuski oficer stacjonujący w Strasburgu, Rouget de Lisle, komponuje w nocy z 25 na 26 kwietnia, u Dietricha, ówczesnego mera miasta, pieśń pod tytułem „Pieśń wojenna dla armii Renu”.
Pieśń ta zostanie podjęta przez grupę zbrojnych mieszkańców Marsylii, którzy brali udział w walkach o pałac Tuileries w Paryżu, 10 sierpnia 1792 roku. Powodzenie tej pieśni jest tak wielkie, że 14 lipca 1795 roku zostaje uznana za pieśń narodową.
Za czasów Cesarstwa i restauracji monarchii zakazano śpiewania Marsylianki, ale wrócono do niej podczas Rewolucji 1830 roku. Berlioz rozpisuje ją wówczas na orkiestrę, dedykując swe dzieło jej autorowi.
Podczas III Republiki (w 1879 roku), Marsylianka staje się hymnem państwowym, a w 1887 roku, po zasięgnięciu opinii właściwej komisji, Ministerstwo Wojny ogłasza jej „wersję urzędową”. Również w okresie III Republiki, 14 lipca 1915 roku, doczesne szczątki Rouget de Lisle zostają przeniesione do Pałacu Inwalidów.
We wrześniu 1944 roku, pismo okólne Ministerstwa Edukacji Narodowej Francji zaleca odśpiewanie Marsylianki w szkołach „dla uczczenia naszego wyzwolenia i naszych męczenników”. Wybór Marsylianki na hymn państwowy zostaje potwierdzony w konstytucjach z 1946 i 1958 roku (w artykule 2).
Autor
Urodzony w 1760 roku w Lons-le Saunier Claude-Joseph Rouget de Lisle był kapitanem wojsk inżynieryjnych, ale jego kariera wojskowa była dość krótka. Był umiarkowanym zwolennikiem Rewolucji Francuskiej, który ocalał w okresie Terroru właśnie dzięki powodzeniu swego utworu. Później skomponował kilka romansów i oper, pozostał jednak w cieniu w okresie Cesarstwa i restauracji monarchii. Zmarł w 1836 roku w Choisy-le-Roi.
La Marseillaise (oryginalny tekst hymnu)
1
Allons enfants de la Patrie,
Le jour de gloire est arrivé !
Contre nous de la tyrannie,
L’étendard sanglant est levé, (bis)
Entendez-vous dans les campagnes
Mugir ces féroces soldats ?
Ils viennent jusque dans vos bras
Egorger vos fils, vos compagnes !
Refren :
Aux armes, citoyens,
Formez vos bataillons,
Marchons, marchons !
Qu’un sang impur
Abreuve nos sillons !
2
Que veut cette horde d’esclaves,
De traîtres, de rois conjurés ?
Pour qui ces ignobles entraves,
Ces fers dès longtemps préparés ? (bis)
Français, pour nous, ah ! quel outrage
Quels transports il doit exciter !
C’est nous qu’on ose méditer
De rendre à l’antique esclavage !
3
Quoi ! des cohortes étrangères
Feraient la loi dans nos foyers !
Quoi ! ces phalanges mercenaires
Terrasseraient nos fiers guerriers ! (bis)
Grand Dieu ! par des mains enchaînées
Nos fronts sous le joug se ploieraient
De vils despotes deviendraient
Les maîtres de nos destinées !
4
Tremblez, tyrans et vous perfides
L’opprobre de tous les partis,
Tremblez ! vos projets parricides
Vont enfin recevoir leurs prix ! (bis)
Tout est soldat pour vous combattre,
S’ils tombent, nos jeunes héros,
La terre en produit de nouveaux,
Contre vous tout prets à se battre !
5
Français, en guerriers magnanimes,
Portez ou retenez vos coups !
Epargnez ces tristes victimes,
A regret s’armant contre nous. (bis)
Mais ces despotes sanguinaires,
Mais ces complices de Bouillé,
Tous ces tigres qui, sans pitié,
Déchirent le sein de leur mère !
6
Amour sacré de la Patrie,
Conduis, soutiens nos bras vengeurs
Liberté, Liberté chérie,
Combats avec tes défenseurs ! (bis)
Sous nos drapeaux que la victoire
Accoure à tes mâles accents,
Que tes ennemis expirants
Voient ton triomphe et notre gloire !
7
Nous entrerons dans la carrière
Quand nos aînés n’y seront plus,
Nous y trouverons leur poussière,
Et la trace de leurs vertus (bis),
Bien moins jaloux de leur survivre,
Que de partager leur cercueil,
Nous aurons le sublime orgueil,
De les venger ou de les suivre.
Trójkolorowa flaga V Republiki powstała w okresie Rewolucji francuskiej z połączenia bieli, koloru królewskiego, z barwami Paryża (niebieski i czerwony). Trójkolorowa flaga jest wywieszana na wszystkich budynkach publicznych. Jest również obecna podczas większości oficjalnych ceremonii, cywilnych i wojskowych.
Trochę historii....
Żaden historyk nie zajął się do tej pory trójkolorową flagą. Jej pochodzenie jest nadal mało znane, co doprowadziło do powstania wielu opowieści i anegdot, które – nawet jeżeli nie zawsze są potwierdzone - sprawiają, że okoliczności powstania francuskiej flagi są otoczone aurą tajemniczości. Według tych opowieści wielu sławnych ludzi miało swój udział w jej powstaniu.
Przed flagą była trójkolorowa kokarda. La Fayette opowiada w swych pamiętnikach, że trzy dni po zdobyciu Bastylii zmusił Ludwika XVI, który udawał się do paryskiego ratusza, do przypięcia trójkolorowej kokardy symbolizującej „wieczną i chwalebną unię monarchy z ludem Paryża”. Od tej chwili trójkolorowa kokarda, symbol patriotyzmu stała się popularna w całej Francji.
Trójkolorowa flaga przybrała swą definitywną formę 15 lutego 1794 r. (27 pluviôse’a roku II), kiedy to Konwent narodowy wydał dekret, według którego sztandar państwowy miał się składać „z trzech barw narodowych ułożonych w trzy pionowe pasy w ten sposób, że niebieski będzie najbliższy drzewcu, biały będzie pośrodku, à czerwony będzie powiewał w powietrzu”. Według legendy porządek barw został określony przez malarza Louis’a Davida.
Według artykułu 2 Konstytucji V Republiki trójkolorowa flaga jest obecnie jedynym symbolem narodowym Francji.
Konstytucja z 1958 roku uznała jedynie trójkolorową flagę za symbol narodowy, ale Marianna również uosabia Republikę Francuską.
Pierwsze przedstawienia kobiety w czepku frygijskim, alegorii Wolności i Republiki, pojawiły się w okresie Rewolucji francuskiej.
Czepek frygijski, symbol wolności, był noszony przez wyzwolonych niewolników w Grecji i Rzymie. Podobne nakrycie głowy nosili również w okresie późniejszym marynarze i galernicy z Morza Śródziemnego. Został on zapożyczony przez rewolucjonistów z południa Francji.
Powody, dla których kobiecemu symbolowi rewolucji nadano imię Marianny, nie są do końca jasne. Imię Maria-Anna, bardzo popularne w XVIII wieku, symbolizowało lud, ale kontrrewolucjoniści nazywali tak Republikę.
W czasie III Republiki rzeźby Marianny, zwłaszcza popiersia, stały się bardzo popularne i były umieszczane w merostwach. W naszych czasach Marianna przybiera rysy popularnych aktorek. Jej przedstawienie jest zamieszczane na licznych przedmiotach powszechnego użytku, na przykład znaczkach pocztowych.
Centralna część motywu przedstawia wiązkę długich i cienkich gałązek powiązanych rzemieniami naokoło siekiery. Wiązka jest przykryta tarczą, na której widnieją inicjały F.R. (Republika Francuska). Motyw otaczają gałązki dębu i oliwki. Dąb symbolizuje sprawiedliwość, oliwka pokój.
Wiązka liktora jest często używanym motywem symbolizującym Republikę Francuską, chociaż nie ma obecnie oficjalnego charakteru.
Pochodzenie
Wiązka długich i cienkich gałązek powiązanych rzemieniami naokoło siekiery: w starożytnym Rzymie te wiązki były noszone przez liktorów, urzędników niższego szczebla, którzy wykonywali zasądzone wyroki.
Rewolucja Francuska nadała nowe znaczenie temu symbolowi: pęk rózeg symbolizuje obecnie jedność i siłę francuskich obywateli zjednoczonych w obronie Wolności. Zgromadzenie Konstytucyjne przyjęło w 1790 r. owe „antyczne wiązki” jako nowe godło Francji.
Po upadku monarchii wiązka liktora stała się jednym z symboli Republiki Francuskiej „jednej i niepodzielnej” (podobnie jak wiązka). Widnieje ona na oficjalnej pieczęci I i II Republiki, nadal używanej w naszych czasach.