Francuska pomoc Polakom w okresie stanu wojennego [fr]

13 grudnia 1981 roku, generał Wojciech Jaruzelski ogłosił wczesnym rankiem w radiu i telewizji wprowadzenie stanu wojennego w Polsce. W godzinach poprzedzających jego przemówienie, armia i milicja wyszły z koszar, zablokowały ulice i zamknęły fabryki, szkoły i uniwersytety, podczas gdy służba bezpieczeństwa zatrzymała w nocy ponad 3000 przedstawicieli antykomunistycznej opozycji. Wśród aresztowanych było trzech przyszłych prezydentów Rzeczypospolitej: Lech Wałęsa, Lech Kaczyński i Bronisław Komorowski, a także wielu znaczących działaczy opozycji, jak Władysław Bartoszewski, Bronisław Geremek, Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, czy Karol Modzelewski, by wymienić jedynie nazwiska osób najbardziej znanych we Francji.

Ówczesne władze francuskie potępiły decyzję gen. Jaruzelskiego jako pogwałcenie praw człowieka i postanowień aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z 1975 r. Odmrożenie kontaktów na wysokim szczeblu nastąpiło dopiero w 1985 roku, dwa lata po zniesieniu stanu wojennego.

Rozkaz pogrążający Polskę w mrokach stanu wojennego wywołał we Francji odruch powszechnej solidarności wyrażający się w pierwszym okresie manifestacjami, w których uczestniczyło ponad 100.000 Francuzów.

Magdalena Heruday-Kiełczewska - Histmag.org

Wielka manifestacja zorganizowana przez CFDT (Francuską Demokratyczną Konfederację Pracy) przed polską ambasadą w Paryżu tuż po ogłoszeniu stanu wojennego w Polsce

Stowarzyszenie „Solidarité France-Pologne” (Solidarność Francja-Polska), założone w listopadzie 1980 roku dla wsparcia młodego, niezależnego związku „Solidarność”, zmieniło profil i zaczęło zbierać dary rzeczowe od Francuzów, by pomóc Polakom, których gospodarka znalazła się w kryzysie i nie zaspokajała potrzeb ludności.

Sprawa polska zmobilizowała wielu francuskich artystów i intelektualistów, jak Simone Signoret i Michel Foucault, którzy przekroczyli żelazną kurtynę, by zapoznać się z rzeczywistością stanu wojennego w Polsce i dostarczyć Polakom produkty pierwszej potrzeby.

Simone Signoret i Michel Foucault relacjonują pobyt w Polsce we francuskiej telewizji, 6 października 1982 r.

Natomiast francuski dyplomata Olivier de la Baume, który w tym okresie był na placówce w Warszawie, pomógł dwójce polskich dziennikarzy przekazać zachodniej prasie reportaż fotograficzny o życiu w stanie wojennym. Ta historia, godna stać się tematem powieści szpiegowskiej, została opisana w niedawno wydanej książce Małgorzaty Niezabitowskiej „W twoim kraju wojna!”.

Francuskie władze, które pozornie ograniczyły się do słownego potępienia stanu wojennego, dyskretnie udzielały pomocy finansowej podziemnym organizacjom demokratycznej opozycji. Po 1989 r. i upadku systemu komunistycznego, niewykorzystane środki zostały użyte między innymi do wsparcia demokratycznych przemian w Polsce i jej integracji ze Wspólnotą Europejską.

Więcej informacji

• Wystawa w Narodowym Centrum Kultury zorganizowana w 2014 roku we współpracy z ośrodkiem KARTA i Ośrodkiem Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich UW
• Magdalena Heruday-Kiełczewska, "Listy z Francji (5): Pod polską ambasadą w Paryżu…", Histmag.org, 11 stycznia 2011 roku
• Marcin Frybes, "Dobre Duchy", Polityka, 4 listopada 2009 roku
• Szymon Łucyk, "Kurierzy z Paryża", Tygodnik Powszechny, 21 lipca 2014 roku
• Fundacja dla Polski